Nos psa a nos człowieka
Węch jest najwaĹźniejszym zmysłem u psa. Jest pierwszym, ktĂłry pojawia się u szczeniaka zaraz po urodzeniu i ostatnim, ktĂłry zanika u starego psa. Dla porĂłwnania człowiek posiada 5-10 mln komĂłrek węchowych, gdy pies w zaleĹźności od rasy od 100 mln (buldog) do 200 mln, a nawet 250 mln (ON). Człowiek jest w stanie przy ogromnym treningu (słynne ‘nosy’ przemysłu perfumeryjnego) rozróşnić 2000 –4000 róşnych zapachĂłw, pies średnio ponad 500 000. Czas reakcji na zapach u człowieka wynosi 0.45s, u psa mniej niĹź 0.1s.

Zdolności węchowe bardzo różnią się w zależności od rasy jak i poszczególnych osobników. Zauważono np, że psy-albinosy mają je zdecydowanie słabsze. Jednak zdecydowaną rolę w rozwoju zdolności węchowych psa odgrywa trening i to rozpoczęty jak najwcześniej.

Co to jest zapach?

W przypadku zapachu ludzkiego jest to cały ‘zespół zapachowy’ składający się z obumierających i opadających cząsteczek skĂłry czy włosĂłw oraz naturalnego zapachu potu, oddechu, na ktĂłre nakładają się zapachy sztuczne jak ubranie, alkohol, kosmetyki. Wszystko to razem tworzy indywidualny zapach człowieka.

Pies tropiący, w pracy posługuje się nie tylko zapachem deptacza (idac ‘gĂłrnym’ i ‘średnim wiatrem’), ale rĂłwnieĹź zapachem podłoĹźa: przewrĂłcona ziemia, pognieciona trawa...(idąc ‘dolnym’ wiatrem). Psy pracujące węchowo moĹźemy zaliczyć do 3 podstawowych grup:


Tropienie sportowe
1.Ślady do IPO
2.Ślad FH (FCI)
3.PrĂłby ratownicze FCI, oparte na IRO
4.Inne krajowe regulaminy niepraktykowane w Polsce

Przy tropieniu IPO i FH wymagana jest od psa bardzo duĹźa precyzja pracy na śladzie. Pies pracuje wyłącznie ‘dolnym wiatrem’, nie podnosząc głowy znad śladu, rozpracowując przede wszystkim zmiany zapachu podłoĹźa.

Przy tropieniu wg.np regulaminu francuskiego nie wymaga się od psa tak precyzyjnego trzymania sie śladu i pies może pracować zarówno średnim jak i górnym wiatrem. Regulamin składa się z dwóch prób: pracy na lince, gdzie pies musi znaleść 3 przedmioty należące do deptacza oraz zidentyfikować go w grupie 3ch osob, oraz śladu wolnego, gdzie pies pracuje sam (przewodnik zostaje na starcie) i musi zaaportowac przedmiot o wymiarach 2x2x10cm

We Francji istnieje jeszcze bardzo dobry sportowy regulamin tropienia uĹźytkowego gdzie wszystko jest dozwolone i pies moĹźe tropic jak chce, byleby znalazł w przewidzianym czasie osobę ‘zaginioną’.

Jeden z bardziej kompletnych regulaminĂłw tropieniowych jest regulamin szwedzki. Na prĂłbę składają się 3 dyscypliny: b.zaawansowane posłuszeństwo, wyszukiwanie przedmiotĂłw w lesie i tropienie. Tropienie jest o tyle ciekawe, Ĺźe sędzia wskazuje zawodnikowi tylko początek śladu i ekipa pies-przewodnik pracuje sama. W określonym czasie mają znaleść i przynieść przedmioty ‘zgubione’ na śladzie.


Węchowa praca użytkowa

Psy pracujące na zapachu ludzkim - Psy przeszukujące (nie mylić z tropiącymi) pracują w określonej przestrzeni, nie na śladzie szukając i sygnalizując każdą znalezioną osobę (żywa lub martwa) niezależnie kim ona jest. Kierują się wyłącznie zapachem człowieka.

Psy gruzowe pracują na gruzowiskach w bardzo trudnych warunkach. Praca nie tyle trudna wechowo co psychicznie i fizycznie.
Psy lawinowe jak i gruzowe, tylko w śniegu.

Psy tropiące pracują na śladzie pozostawionym przez daną osobę. Potrafią zapamiętać i rozpoznać podany zapach wśrĂłd wszystkich innych i przez długi okres czasu. Praca wymagająca od psa wielkiej i długotrwałej koncentracji, zdolności analizy i podejmowania decyzji – tu hovawart sprawdza się najlepiej. Przygotowanie dobrego tropiciela to min 4 lata systematycznej pracy.

Psy wykrywajace inne zapachy - Narkotyki, środki wybuchowe, gaz, trufle, leśne pasoĹźyty, poĹźary lasĂłw…
Tego rodzaju szkolenie jest stosunkowo proste i jasne dla psa. Szczeniak wymaga szkolenia ok. 6 miesięcy, a dorosły dobry pies tropiący może osiągnąć doskonałe rezultaty nawet po 2 tygodniowym treningu.

Psy myśliwskie

Najstarszy i najbardziej instynktowny rodzaj tropienia. Tu też możemy wyrożnić psy tropiące : Bloodhound, Beagle, Basset, i wykrywające: setery, wyżły, spaniele, retriverer.



www.dog-sport.pl

Pies poszukiwawczy
Pies jest szkolony do informowania swojego przewodnika o obecności zapachu człowieka w terenie otwartym. Ten zapach może świadczyć o obecności ofiary w przeszukiwanym terenie lub o śladach i przedmiotach pozostawionych przez ofiarę. Pies musi umieć doprowadzić przewodnika do wykrytego źródła zapachu.
W sprzyjających warunkach atmosferycznych pies jest w stanie zwęszyć obecność człowieka z odległości przekraczających 200m.


Pies tropiący
Pies wyszkolony w tej specjalności posiada umiejętność identyfikacji indywidualnego zapachu człowieka i podążania jego śladem. Człowiek nie dysponuje żadnym urządzeniem umożliwiającym wykrycie ścieżki śladu poszukiwanej osoby.
Niezawodny psi nos umożliwia wielokilometrowe tropienie określonej osoby mimo upływu wielu godzin i rozpraszających bodźców środowiska (ślady zwodnicze obecności ludzi i zwierząt).


Pies lawinowy
Pies lawinowy ma za zadanie wykryć pod warstwą śniegu (niekiedy kilkumetrową) obecność ludzi i przedmiotów do nich należących. Wykryte źródła zapachu pies musi przekonywująco wskazywać do chwili przybycia przewodnika.
Jeden pies jest w stanie przeszukać pobieżnie 1 ha pola lawinowego w ciągu 30 minut, a szczegółowo w ciągu 2 godzin. Tę samą pracę wykonuje 20 ratowników w ciągu 4 godzin - sondowanie pobieżne, lub 20 godzin - sondowanie szczegółowe.


Pies gruzowy
Pies ma za zadanie określić na terenie katastrofy (katastrofa budowlana, trzęsienie ziemi) miejsca w którym czuje zapach człowieka.
Miejsce to musi wskazywać przekonywująco aż do chwili dojścia ratownika.
Dobrze wyszkolony pies gruzowy jest najbardziej niezawodnym "urządzeniem" jakim dysponuje zespół ratowniczy.