Sygnały uspakajające ( calming signals) są systemem porozumiewania się psów – swoistą mową ciała. Umiejętność dostrzegania i interpretowania tych sygnałów bardzo pomaga w wychowaniu i szkoleniu, bo kiedy zrozumiemy psa, to o wiele łatwiej możemy wybrać odpowiednie metody i sposób postępowania. No i nie robimy błędów karząc psa za to, że źle interpretujemy sygnały , którymi do nas mówi.
Ile razy zdarzyło się , ze spiesząc się przywołujemy psa a ten - w naszym mniemaniu z premedytacją - nas ignoruje siadając bokiem i obserwując korony drzew? Tymczasem nie ma to nic wspólnego z nieposłuszeństwem ani ignorowaniem właściciela – pies daje nam czas na uspokojenie.
Bardzo często zdarza się, że pies jest karcony za swój swoisty sposób komunikacji, który identyfikujemy jako przejaw nieposłuszeństwa, ignorancji i niesubordynacji. Taki pies, zniechęcony do przemawiania wrodzoną mową gestów, ma trudności w funkcjonowaniu w swoim otoczeniu, jest bardziej narażony na konflikty z innymi psami, gdyż nie umie lub obawia się „rozmawiać” w swoim psim języku. Taki pies, który zatracił swobodę komunikowania się w typowym, dla wszystkich psów, języku, może być nerwowy, lękliwy czy agresywny w stosunku do ludzi i przedstawicieli swojego gatunku. Zadaniem i celem sygnałów uspakajających jest uniknięcie przez psa niebezpieczeństw i problemów ,osłabienie stresu i niepokoju, nerwowości , głośnych dźwięków i innych nieprzyjemnych uczuć. Psy najczęściej nie dążą do konfliktu a niektóre nasze zachowania (podniesiony, poirytowany głos, gwałtowne ruchy, pośpiech, niecierpliwość w stosunku do psa, oskarżanie go o nieposłuszeństwo) mogą odbierać jako groźne i chcieć nas uspokoić .
Psy rozmawiają z nami i ze sobą nawzajem , a gdy dają sygnał , oczekują odpowiedzi. Większość z opisanych poniżej sygnałów możemy wysyłać i my w kierunku psów w odpowiedzi na ich zachowanie, albo jako sygnał zmniejszający ich zdenerwowanie.
Znajomość specyfiki sygnałów może również zapobiec wielu „sprzeczkom” z innymi psami podczas spacerów – po pierwszych sygnałach, które psy przekazują siebie jeszcze z dystansu, możemy rozpoznać czy zapowiada się bitwa czy nastąpi tylko wymiana psich grzeczności. Gesty, które stosują wobec siebie i ludzi psy możemy podzielić na uspakajające, pozwalające unikać konfliktów oraz negocjacyjne. Ten kod komunikacyjny działa w dwie strony i znając go możemy psa uspokoić czy skorygować zachowania niewłaściwe. Turid Rugaas ( „Sygnały uspakajające. Jak psy unikaja konfliktów”, wyd. Galaktyka 2005) podaje przykład suczki beagle’a, która mieszkała obok torów kolejowych i dźwięk przejeżdżającego pociągu napawał ją lękiem. Sprawa była o tyle poważna, że suczka miała już objawy psychosomatyczne – chudła i miała zaburzenia pracy serca. Autorka poinstruowała właścicieli co robić i kiedy przejeżdżał kolejny pociąg, cała rodzina zaczęła prostować ręce i ziewać. Początkowo pies nadal się bał, ale czujnie obserwował, czemu wszyscy wysyłają sygnał : „relaksujemy się, nic się nie dzieje”. Po kilku tygodniach grupowego ziewania, pies przestał reagować lękowo na odgłos pociągu. Ten zabawny wręcz przykład doskonale obrazuje jak prostymi środkami możemy „naprawić” psa , znając jego kod komunikacyjny.
Obserwowanie języka psa może stać się naszą pasją, to jak nauka języka obcego, który otwiera nowe przestrzenie poznawcze.
Przykłady sygnałów uspakajających:
• ODWRACANIE GŁOWY
Pies szybko odwraca odwraca głowę w jedną albo drugą stronę
albo trzyma ja zwróconą w jednym kierunku przez dłuższy czas. Ten
sygnał może być także prezentowany poprzez odwracania oczu ( gdy jest
trzymany na smyczy i nie może odwrócić swobodnie głowy) lub mruganie
oczami.
• SYGNALIZOWANIE OCZAMI
Pies wysyła spojrzenie spod przymkniętych powiek co łagodzi jego siłę.
• ODWRACANIE SIĘ
Pies odwraca się do innego osobnika tyłem lub bokiem.
• OBLIZYWANIE NOSA
Pies szybkim ruchem języka zwykle z z dołu ku górze oblizuje nos.
• ZASTYGNIĘCIE W BEZRUCHU
Pies może zastygnąć w pozycji stojącej, siedzącej lub leżącej i przyjąć postawę pasywną , aby czemuś zapobiec.
• POWOLNE PORUSZANIE SIĘ
Pies może zwolnić lub zatrzymać się i poruszać bardzo powoli.
• MACHANIE OGONEM
Ten sygnał nie musi oznaczać zadowolenia –jeżeli towarzyszą mu sygnały świadczące o tym ,ze pies się boi , czuje się niepewnie, jest zestresowany, zły czy niepewny ruchy ogona będą wtedy sygnałem uspokajającym.
• POZYCJA ZAPRASZAJĄCA DO ZABAWY
Chodzi tu o pozycję wyglądająca jak ukłon, która normalnie, gdy pies podskakuje na ugiętych, przednich łapach jest zaproszeniem do zabawy. Gdy jednak je ugnie i zastygnie na chwile w bezruchu, albo na moment zejdzie do tej pozycji by się za chwile wyprostować oznacza to ,ze chce coś uspokoić w swoim otoczeniu. Człowiek może stosować także tę pozycje do uspokajania psa wyciągając ręce w dół.
• SIADANIE
Sygnałem uspokajającym może być samo siadanie ,czasami pies ,aby wzmocnic efekt dodatkowo odwraca się tyłem.
• KŁADZENIE SIĘ
Pies kładzie się na brzuchu i leży w bezruchu.
• ZIEWANIE
• PODCHODZENIE PO ŁUKU
Pies zbliża się do drugiego osobnika nie na wprost, ale po łuku.
• WĄCHANIE PODŁOŻA
Pies opuszcza nos ku ziemi i szybko unosi go z powrotem w górę.Może też wąchać przez pewien czas w jednym miejscu jednocześnie wodząc oczami dokoła i obserwując sytuację.
• ROZDZIELANIE
Pies wchodzi miedzy psy czy ludzi ,aby zapobiec powstaniu konfliktu.
• PODNOSZENIE ŁAPY
• ZACHOWANIA ZASTĘPCZE
Pies nagle zaczyna robić coś innego ,niż miał zamiar.
•
MLASKANIE
• UŚMIECHANIE SIĘ
Beata Hojeńska
